Stadswandeling

De Oude Binnenstad

       

We komen nu op de Parade moet de plaats in Den Bosch zijn waar in de loop der tijden het aanschijn der aarde het meest veranderd is. Oorspronkelijk behoorde het terrein tot het perceel 'De Pepers' de 16de eeuwse geschiedschrijver Molius zegt dat er een heuvel geweest is waar recht gesproken werd voor niet-poirters en waar ook de galg stond.       Later werd hier het Groot Begijnhof opgericht blijkens de oudste oorkonde (6 juli 1274) stond het er in dat jaar al misschien zelfs nog vroeger  de begijnen waren een afscheiding van de Zusters van Orthen. Het begijnhof werd zeer groot het besloeg de gehele oppervlakte der latere Parade en ook het terrein waar later de omliggende straten huizen en het Casino zouden komen. De begijntjes hadden hun eigen kapel of kerk die was toegewijd aan de H. Nicolaas over de plaats van die kerk zijn de meningen verdeeld men zegt dat zij aan de kant van de Peperstraat gestaan heeft maar Mosmans plaatst haar aan de hand van gevonden muurresten daar, waar later de Duhamelstraat zou komen hij spreekt over een driebeukige kerk het is mogelijk dat ooit nog een grotere kerk gebouwd werd. De begijnen hadden hun eigen pastoor het hof was omheind later spreekt men van een hoge ommuring met een hoofdpoort daarin bij de St. Jan en een kleine poort aan de zijde der Peperstraat er is een tijd geweest dat er 300 begijnen woonden de begijnen baden veel en verdienden hun kost met weven. De bomen op de Parade werden uit hun inkomsten betaald. Na de val van Den Bosch in 1629 leidde het begijnhof een kwijnend bestaan en in 1675 stierf de laatste begijn na veel geharrewar tussen de Staten en het Stadsbestuur werden op een gedeelte van het terrein twee grote militaire stallen gebouwd voor de ruiterij de Cavaleriestraat herinnert er nog aan. Na opruiming van de in puin liggende resten van het begijnhof liet de stad in 1749 de Paradeplaats aanleggen één huis bleef er over dat van de pastoor van het begijnhof het stond op de hoek tegenover het tegenwoordige café 'het Pumpke' later werd het als pastorie voor de St. Jan gebruikt, toen in 1856 de nieuwe pastorie voor de kathedraal gebouwd werd is ook dit huis gesloopt. Eén ding herinnert nog aan de begijnen een grafzerk afkomstig uit hun kerk 'IJken Goeyaert Haubrakensdochter, Baghijn die sterf Ao 1519 di Sodachs na blok. Paesschen' is er op gebeiteld kan men hem in het midden van de Parade zien liggen.     Europa laat zich niet ontvoeren voor het theater een stier met een menselijk achterlijf die de benen in de lucht gooit en een staande vrouwelijke figuur met opgeheven armen met twee bloementrossen twee grove gedrongen gestaltes als Zeus en Europa. Dit beeld was een geschenk in 1978 van de 150-jarige vereniging Sociëteit Casino aan de gemeente 's-Hertogenbosch.         Bisschoppelijk paleis Aan de Parade het Bisschoppelijk paleis Parade 10 is het woongedeelte van het bisschoppelijk paleis de middeleeuwse huizen die op de plaats stonden van de huidige Parade 10 en 11 kwamen in de jaren 1760 in handen van de rijke weduwe Sanuele Theophile Smits van Voorburgh die getrouwd was geweest met de presidentschepen van de stad Leonard Jan Smits zij liet de huizen afbreken en in 1769 Parade 11 bouwen en enkele jaren later Parade 10 dat in 1776 gereed kwam. In 1827 kocht de Staat der Nederlanden de panden Parade 10 en 11 om ze te laten dienen als bisschoppelijke paleis beide huizen waren van 1830 tot 1833 kazerne en tot 1839 militair hospitaal daarna werd Parade 10 een openbare lagere school pas in 1864 elf jaar na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie nam de eerste Bossche bisschop er alsnog zijn intrek veel later in 1933 werden Parade 10 en 11 samengevoegd.              Europa laat zich niet ontvoeren Sint-Jan met de adelaar voor de Sint Jan in 1960 namen de industriële kring en de Kamer van Koophandel het initiatief om geld in te zamelen bij het bedrijfsleven en de burgerij teneinde Burgemeester Loeff een passend afscheidscadeau te kunnen aanbieden het werd een beeld van de patroon-heilige van de stad de H. Johannes de Evangelist met zijn symbool de adelaar op de schouder.     Sint-Jan met de adelaar De pronkstuk van ’s-Hert-ogenbosch staat ook aan de Parade de Sint-Jans-kathedraal op de plek waar nu de Sint-Jan Evangelist staat stond eerst een Romaanse kerk de bouw hiervan startte vermoedelijk in 1220 en duurde tot 1340. Rond 1370 mogelijk na de verheffing tot kapittelkerk, begon men deze kerk echter geleidelijk aan te vervangen door een nieuwe kerk in gotische stijl het koor was waarschijnlijk rond 1415 voltooid, het transept rond 1470, waarna ten slotte het schip tot stand kwam van 1480 tot 1496 is de weelderige H. Sacramentskapel ten noorden van het koor toegevoegd deze kapel was in Sint Janskathedraal gebruik bij het Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, in 1505 is de Romaanse kerk uitgezonderd delen van de Romaanse toren afgebroken. Als laatste verrees een hoge kruisingtoren de gotische Sint-Jan kwam gereed omstreeks 1530. Op 25 juli gebeurt er iets rampzaligs op dezelfde dag dat overdag het 'Te Deum Laudamus' wordt gezongen wegens het vermoorden van Willem van Oranje de Zwijger slaat er 's avonds om 11 uur de bliksem in de toren van de Sint-Jan de hoge middentoren die van hout is gebouwd brandt geheel af, in de kerk ontstaat veel schade omdat de toren op het schip valt ook de westertoren raakt in brand de klokken vallen uit de toren het oxaal en vele altaren verbranden. 's Nachts om 2 uur is de brand uitgewoed. Met de inname van 's-Hertogenbosch in 1629 door Frederik Hendrik, was de St. Janskathedraal, evenals alle andere kerkelijke gebouwen in de stad geconflicteerd door de Staatse bezetting die de uitoefening van de katholieke godsdienst verbood. De kerk werd hierna bestemd voor de protestantse eredienst een situatie die heeft geduurd tot 1810 daarnaast werd de kerk ook gebruikt voor een aantal minder religieuze zaken zo diende één van de straalkapellen tot brandspuitstalling. Hoewel de Sint-Jan in de achttiende eeuw in hoofdlijnen wel de huidige vorm bezat zijn er toch een aantal verschillen aan te wijzen allereerst verkeerde de kerk tegen het eind van de achttiende eeuw in een bijzonder slechte staat van onderhoud pas in 1858 zou een begin worden gemaakt met het herstel van de basiliek een restauratie die in feite pas in 1985 zou worden afgesloten. Door de staat van verwaarlozing waarin de kerk zich bevond ontbraken op vele plaatsen natuurstenen ornamenten en was de resterende detaillering sterk aangetast. Loop langs de Sint-Janstoren door de Torenstraat vroeger sprak men van 'dat toerenstraetken' het had ook Torensstraat kunnen heten als het plan van de bekende Gebrs. Donkers verwezenlijkt had kunnen worden, dat plan van 1860 voorzag namelijk in de bouw van twee westtorens van 150 meter hoog in de gemeenteraad heeft het plan met tekening toen wel gecirculeerd maar men heeft het niet goedgekeurd. Ter toelichting kunnen we vermelden dat de kerken eigendom zijn van de kerkbesturen maar met de torens ligt dat anders in 1798 vier jaar na de komst van Pichegru hebben de bezetters alle torens geconflicteerd waarbij het eigendom daarvan aan de gemeenten kwam en dat is zo gebleven ook de Sint-Janstoren is gemeente eigendom.